„Widzimy dzieci w burzliwych przejawach radości i smutku, gdy się różnią od nas, nie dostrzegamy pogodnych nastrojów, cichych zadumań, głębokich wzruszeń, bolesnych zdziwień, jątrzących podejrzeń i upokarzających wątpliwości, w których są do nas podobne. „Prawdziwym”  jest nie tylko dziecko skaczące na jednej nodze, ale i roztrząsające tajemnice prawdziwej bajki życia”

Janusz Korczak

Czym jest rodzina?

Rodzinę można postrzegać  jako niepowtarzalną, indywidualną strukturę, która posiada wyjątkowe dziedzictwo, wartości i zwyczaje.

W rodzinie podkreśla się czynniki takie jak: kultura, etniczność, religia czy status społeczno-ekonomiczny, jak są ustalone granice pomiędzy członkami rodziny a światem zewnętrznym, jak rodziny są zarządzane, jak jest regulowany klimat emocjonalny, jakie strategie podejmuje rodzina w obliczu konfrontacji stresowej.

Jednocześnie rodzina może być rozumiana jako:

ŚRODOWISKO ŻYCIA I WYCHOWANIA

Według Ireny Jundziłł „Rodzina tworzy naturalne środowisko wychowawcze, w którym główne elementy stanowią interakcje zachodzące między poszczególnymi jej członkami”
(cyt. za Kawula 2007, s. 27).

Patrząc na rodzinę Jundziłł podkreśla „kulturę pedagogiczną rodziców, warunki stwarzane dzieciom, atmosferę wychowawczą, system nagród i kar, organizacja pracy i czasu wolnego”
(cyt. za Kawula 2007, s. 27)

GRUPA SPOŁECZNA I WYCHOWAWCZA

Według Zbigniewa Zaborowskiego rodzina to „grupa naturalna oparta na związkach krwi, małżeństwa lub adopcji, ale także grupą społeczno-wychowawczą, która kultywuje określone normy i wartości, realizuje je za pomocą mniej lub bardziej świadomych metod i technik, posiada taką a nie inną strukturę wewnętrzną, tj. układ ról, pozycji i wzajemnych stosunków”
(cyt. za Kawula 2007, s. 29)

INSTYTUCJA WYCHOWAWCZA

Według Stanisława Kawuli rodzinę można traktować jako instytucję wychowawczą, ponieważ „jeżeli przez instytucję rozumiemy urządzanie czegoś, co służy jakiemuś celowi i osiąga go w sposób dla siebie charakterystyczny, to również rodzina może być uznana jako instytucja wychowawcza. Wszak ta grupa społeczna m.in. wychowuje własne dzieci. W niej również wychowują się dorośli członkowie grupy (rodzice)”
(cyt. za Kawula 2007, s.30).

WSPÓLNOTA ŻYCIA

Według Stefana Baleya „wysoki stopień zwartości grupy podnosi ją do stopnia wspólnoty (Gemeinschaft), za której najlepszy przykład podawana bywa rodzina (…). Członkowie wspólnoty tworzą jak gdyby jeden organizm; jej struktura opiera się na zasadzie bezinteresownej miłości i życzliwości (…)”
(cyt. za Kawula 2007, s. 31)

Rodzina jest złożoną strukturą, systemem, który posiada specyficzne relacje, struktura, posiada własną dynamikę, wypracowuje indywidualny system ról, kontroli i władzy, rozwija własne sposoby komunikowania się, opiera swoje funkcjonowanie na doświadczeniach indywidualnych i całości rodziny, na doświadczeniach poprzednich pokoleń.

Kawula, S., Brągiel, J., Janke, A.W. (2007), Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.