„W teorii wychowania zapominamy, że winniśmy uczyć dziecko nie tylko cenić prawdę, ale i rozpoznawać kłamstwo, nie tylko kochać ale i nienawidzieć, nie tylko szanować, ale i pogardzać, nie tylko godzić się ale i oburzać, nie tylko ulegać , ale i buntować się. Często spotykamy ludzi dojrzałych, którzy się oburzają, gdy wystarczy zlekceważyć, pogardzają, gdzie należy współczuć. Bo w dziedzinie negatywnych uczuć jesteśmy samoukami, bo ucząc nas abecadła życia, uczą nas tylko paru liter a pozostałe ukrywają”

(Janusz Korczak, cyt. za Kichner 1987, s. 21).

Styl rodzicielski określa dynamikę w relacji między rodzicami a dziećmi, zawiera strategie wychowywania i strategie kontrolowania dzieci.

Determinanty rodzicielskiego stylu/postaw:

Własna rozwojowa historia rodzica i psychologiczne oraz interpersonalne zasoby
Podmiotowe właściwości dziecka – temperament, płeć, wiek, możliwości rozwojowe
Źródła stresu i wsparcie dla rodziny

Styl demokratyczny – rodzice ustalają precyzyjnie zasady i oczekiwania i omawiają je ze swoimi dziećmi. Podczas przekazywania norm i standardów uwzględniane jest stanowisko dzieci; Rodzic jest otwarty wobec dziecka, akceptuje dziecko takim jakim jest. Rodzic angażuje się w sprawy dziecka, jednocześnie darzy go zaufaniem, udziela swobody stosownie do potrzeb wynikających z wieku rozwojowego dziecka;

Dzieci samodzielne i swobodne, nastawione a sukces, przyjazne, dobrze radzą sobie ze stresem;

Styl autorytarny – wysoki poziom sztywności i splątania, co wiąże się z dużą ilością sztywnych reguł i oczekiwań. Rodzic rygorystycznie egzekwuje przestrzeganie zasad. Od dzieci wymagane jest posłuszeństwo i lojalność. Brak uwzględniania zdania i potrzeb dzieci.

Dzieci skłonność do nagłych zmian nastroju, konfliktowe, pobudliwe, nieprzyjazne nastawione do otoczenia, podatne na stres;

Styl przyzwalający – wysokie nasilenie chaosu i splątania. Preferencje dzieci mają pierwszeństwo nad ideałami/potrzebami rodziców. Rodzice przystosowują się do standardów dzieci (dzieci kierują rodziną).

Dzieci  zachowania impulsywno-agresywne, buntownicze, dominujące, mało nastawione na sukces);

Styl odrzucający– wysoki poziom sztywności i niezwiązania. Rodzice nie zwracają uwagi na potrzeby swoich dzieci i rzadko mają jakieś oczekiwania odnośnie ich zachowania. Dzieci wychowane w ten sposób rzadko mają poczucie, że się o nie dba. Rodzice reagują głównie na dziecko odrzuceniem (niezależnie od zachowania dziecka);

Dzieci niestabilne emocjonalnie, niedojrzałe, wycofane, niepewne siebie;

Styl obojętny – wysoki poziom chaotyczności i niezwiązania. Ignorowanie dziecka, pozwalanie na to, aby jego preferencje brały górę, dopóty nie przeszkadzają w działaniu rodziców. Dzieci pozostają bez emocjonalnego wsparcia i spójnych zasad postępowania;

Dzieci samotne i zamknięte w sobie, słabo umotywowane, niskie poczucie własnej wartości (Margasiński 2009, s. 19-20);

Kirchner, H. (1987). Janusz Korczak. Myśli. Warszawa. Państwowy Instytut Wydawniczy

Margasiński, A. (2009). Skale oceny rodziny. Warszawa. Pracownia Testów Psychologicznych

Tagi: Janusz Korczak, styl autorytatywny, styl demokratyczny, styl obojętny, styl odrzucający, styl przyzwalajcy, style wychowawcze