Teoria zażywania narkotyków nazywana teorią drogi lub "przejścia" zakłada, że zażywanie legalnych i nielegalnych substancji odbywa się według pewnego schematu. Ta teoria etapów spotkała się z dużym zainteresowaniem w latach 60-tych i 70-tych w czasie debat nad legalizacją marihuany. Przeciwnicy legalizacji, włączając ówczesne Biuro Federalne ds. Środków Narkotycznych, utrzymywali, że marihuana jest pierwszym krokiem na drodze prowadzącej do uzależnienia od heroiny. Jak się okazuje, badania wykonane przez Johnsona i innych wykazały, że zdecydowana większość osób zażywających marihuanę nie popada w uzależnienie od heroiny.
Wydaje się, że istnieje swoisty schemat kolejności zażywania narkotyków. W jednym z pierwszych badań odkryto, że spożywanie alkoholu wśród uczniów szkół średnich było niezbędnym etapem przejścia od nie zażywania narkotyków do zażywania marihuany. Wyniki te zostały potwierdzone przez badania przeprowadzone przez Instytut Badań Uzależnień Stanu Nowy Jork. Naukowcy zauważyli, że uczniowie szkół średnich (biali, czarni i Latynosi) wykazują tendencję do zażywania narkotyków w następującej kolejności: alkohol, marihuana i tak zwane "twarde" narkotyki. Ostatnio zauważono, że osoby zażywające crack prawie zawsze wcześniej zażywały marihuanę. Rzeczywiście, tylko 10% uczniów szkół średnich zażywających crack nie zażywało wcześniej marihuany. Adler i Kandel odkryli, że podobne schematy w kolejności zażywanych narkotyków pojawiają się wśród młodzieży w Izraelu i Francji. Niedawno naukowcy z Centrum ds. Uzależnień i Nadużywania Substancji w Columbia University doszli do wniosku, że osoby nastoletnie, które eksperymentowały z alkoholem, papierosami i marihuaną były bardziej podatne na zażywanie kokainy i innych "twardych narkotyków".
Ważne jest, aby interpretując te "przejścia" pamiętać o kilku rzeczach. Po pierwsze, i chyba najważniejsze, nie każdy, kto spożywa alkohol, będzie później zażywał marihuanę i nie każdy, kto zażywa marihuanę, będzie zażywał inne nielegalne narkotyki. Po drugie, osoby, które zaczynają zażywać marihuanę po uprzednim używaniu alkoholu, zwykle nie przestają spożywać alkoholu. Przeciwnie, obydwie substancje mogą być częścią stałego repertuaru zażywanych przez daną osobę narkotyków.
Powyższe badania dają pewne wskazówki osobom pracującym w dziedzinie zapobiegania zażywaniu i polityki dotyczącej narkotyków. Na przykład badania te sugerują, że ludzie, którzy nie zażywają marihuany, w większości przypadków nie będą zażywali "twardych narkotyków", takich jak kokaina lub heroina. Wysiłki w zapobieganiu narkomanii skoncentrowane na zażywanie marihuany potencjalnie zmniejszą liczbę osób zażywających marihuanę, które następnie zażywałyby inne narkotyki.
Tekst zaczerpnięty z pozycji "Uzależnienia, Zażywanie i Nadużywanie" autorstwa S. A. Maisto, M. Galizio, G. J. Connors wydanej przez Fundację Karan, 2000 r.